Dokter Lieven Wostyn, voorzitter van de provinciale raad Orde West-Vlaanderen, schetste het legale framework inzake rijgeschiktheid en hij ging daarbij badinerend in op deontologische en toxicologische aspecten (1). Ontstellend is toch wel dat bij de haaranalyse van wie een positieve ademtest aflegde, bij een proef meer dan de helft van de onderzochte personen met problematisch alcoholgebruik kampte, zelfs al ontkenden de meesten dat vooraf.

Een deskundig overzicht van al dan niet nuttige testen werd door dokter Wostyn op de capita selecta VI van zijn provinciale raad, afgewisseld met enkele smakelijke anekdotes over allerlei uitvluchten voor wie betrapt werd met een te hoog promillegehalte alcohol in het bloed. De pandemie werkte bijvoorbeeld inspirerend. 

Een betrapte chauffeur schoof de zwartepiet door naar desinfecterende handgels, op basis van ethanol die hij te veel gebruikt zou hebben ‘en zo kwam via de huid de alcohol in de bloedbaan terecht’. 

Bad wodka

Een mooie stadslegende die helaas voor de persoon in kwestie al jaren eerder weerlegd werd. Dat gebeurde in een (ludiek) Deens onderzoek dat ooit de lichtvoetige kersteditie van de British Medical Journal haalde. De arts-onderzoekers in kwestie testten in 2010 een en ander uit door hun voeten drie uur lang bloot te stellen aan 2.100 milliliter Karloff wodka, met een alcoholpercentage van 37,5 procent. Ze doopten hun experiment ‘Peace On Earth’, wat staat voor Percutaneous Ethanol Absorption Could Evoke Ongoing Nationwide Euphoria And Random Tender Hugs.

Conclusie van de wetenschappers: “We vonden geen alcohol in het bloed van proefpersonen die hun voeten drie uur lang in een bak wodka hielden. Ook het gedrag van de proefpersonen veranderde tijdens het experiment niet zodanig dat we kunnen spreken van dronkenschap. Het lijkt dus volkomen veilig om met wat glaasjes wodka in je schoenen achter het stuur te kruipen.”

Testen

Alle gekheid op een stokje: er bestaan heel wat indirecte en directe markers om aan te tonen dat iemand onder invloed is. Belangrijk is om een onderscheid te maken tussen sensitiviteit en specificiteit. Bij 100% sensitiviteit krijgt niemand een vals-negatieve, bij 100% specificiteit niemand een vals-positieve uitslag. Testen die op beide vlakken 100% scoren, bestaan eigenlijk amper of niet. Een prima test die zo goed als geen vals positieve resultaten oplevert (wel vals negatieve) is de phosphatidylethanol test (PEth).

Toch zijn vele stoffen niet of nauwelijks te detecteren bij een routinetest, zoals de zogenaamde ‘nieuwe psychoactieve substanties’. Denk aan lachgas, ketamine, flakka en mephedrone, spice en hexahydrocannabinol (HHC), tramadol, fentanyl en etonitazepine/etonitazene.

Jonge huisartsen lijken er minder problemen mee hebben om patiënten aan te spreken over het feit dat ze mogelijk niet meer rijgeschikt zijn of een attest nodig hebben. Daaromtrent groeit meer bewustwording is bij artsen. Stelt u vast dat een patiënt een gevaar op de weg dreigt te worden, maar dat die zijn rijbewijs niet wil afgeven, dan valt het zeker te overwegen om het beroepsgeheim te doorbreken.

Een aandachtspunt tot slot is het gezichtsveldonderzoek voor rijgeschiktheid. De normen daarvoor liggen zeer laag.

(1) Presentatie op het congres Capita Selecta VI van de provinciale raad Orde West-Vlaanderen