Op 19 mei zal het exact een jaar geleden zijn dat de eerste besmetting met het 'mpox'-virus, de officiële naam van het apenpokkenvirus, in ons land bekend werd gemaakt. De kans dat het virus terug opduikt, is niet onbestaande, zegt professor opkomende infectieziekten Laurens Liesenborghs van het Instituut voor Tropische Geneeskunde.

Twaalf maanden na het eerste geval telt België, volgens gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), 793 mensen met een besmetting. Twee personen lieten het leven door de ziekte, die zich kenmerkt door een typische huiduitslag met blaasjes en griepsymptomen zoals koorts, rillingen en hoofd- en spierpijn. De afgelopen weken is er geen enkele besmetting meer geregistreerd. 

Of het virus daarmee ook in de toekomst uit onze contreien zal wegblijven, kan professor Liesenborghs niet verzekeren. Eind maart werd in het noorden van Frankrijk een cluster met 17 nieuwe gevallen ontdekt. Van de personen die besmet raakten, was 60 procent gevaccineerd tegen het virus. 

Onder de radar

"Bij ons zijn er voorlopig geen nieuwe gevallen bekend", vertelt professor Liesenborghs. "De opstoot in Noord-Frankrijk is intussen ook gaan liggen. Het toont wel dat het virus wellicht onder de radar nog circuleert. Ook in Amerika bijvoorbeeld zijn nog besmettingen geregistreerd, zij het geïsoleerde gevallen."

Een nieuwe golf zoals in de zomer van 2022, komt er wellicht niet, voorspelt Liesenborghs. "Maar de kans is niet onbestaande dat het virus terugkeert. Het is voorlopig koffiedik kijken, maar we blijven de situatie nauwgezet monitoren." 

De variant van het mpoxvirus die in Europa rondwaarde, was de variant die vooral in West-Afrika te vinden is. In 2017 was er van deze variant een grote uitbraak in Nigeria, een land dat erg dichtbevolkt is en veel connecties heeft met het buitenland. Het was deze variant die uiteindelijk ook in Europa opdook. 

40-tal mutaties

Wat opvallend was, was de andere manier waarop het mpoxvirus zich manifesteerde tussen mensen, legt Liesenborghs uit. "Dat de overdracht voor het grootste deel via seksueel contact tussen mannen onderling gebeurde, was nieuw. Mpox is een DNA-virus. Uit onderzoek bleek dat de variant die circuleerde, een veertigtal mutaties telde. Dat is meer dan men zou verwachten van een DNA-virus, dat genetisch gezien stabieler is dan RNA-virussen, zoals het griep- of coronavirus. Misschien heeft mpox zich zo aan de mens kunnen aanpassen: dat moeten we verder onderzoeken."

In augustus 2022 begon het aantal besmettingen met mpox in ons land stelselmatig te dalen. Eind augustus en begin september startte de vaccinatiecampagne in België. De campagne kwam dus te laat om de daling van de epidemie te verklaren: wellicht heeft ook een gedragsverandering en meer bewustzijn ermee te maken. "Ook dat is voer voor verder onderzoek", stelt professor Liesenborghs. "De epidemie is plots gestart en plots gestopt: het is nog niet duidelijk hoe dat precies gebeurd is." 

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) riep in juli 2022 de noodtoestand uit, wat het hoogste alarmniveau is, en blijft die tot vandaag behouden. Wereldwijd blijft het mpox-virus nog rondwaren in bepaalde gebieden: in Japan, Zuid-Korea en China ziet de WHO een stijging van het aantal gevallen. Volgens Liesenborghs is de noodstand op dit moment echter "misschien wat overdreven". "Maar het aantal besmettingen in Afrika blijft wel hoog: het is belangrijk dat we ook voor die getroffen landen aandacht blijven hebben en hen steun blijven verlenen."