De Russische inval in Oekraïne, nu bijna een jaar geleden, bracht een grote vluchtelingenstroom met zich mee. Enkele tienduizenden Oekraïners vonden de voorbije maanden toevlucht in ons land, blijkt uit de gegevens van de Belgische asielinstanties. Hoeveel van hen vandaag nog in België zijn, is moeilijk te zeggen. Wel duidelijk is dat bijna 65.000 Oekraïners tijdelijke bescherming kregen in ons land, van wie er goed 53.500 ook in het rijksregister zijn ingeschreven.

Een tiental dagen na de start van de invasie besliste de Europese Unie dat Oekraïners in de EU-landen tijdelijke bescherming konden krijgen, waardoor ze niet de klassieke asielprocedure moeten doorlopen en toegang kunnen krijgen tot scholen, medische zorg en werk. De bescherming geldt voor minstens ee n jaar, of tot wanneer ze veilig naar hun land kunnen terugkeren. Intussen werd het statuut al verlengd voor twee keer zes maanden, tot 4 maart 2024. Het werd de eerste keer dat de EU-richtlijn daartoe, die uit 2001 dateert, werd geactiveerd. 

Vooral in maart en april stroomden vluchtelingen vanuit Oekraïne massaal naar ons land, met een recordaantal van 26.507 toekenningen van tijdelijke bescherming in maart. De voorbije maanden viel het aantal wat terug, maar toch zijn er nog dagelijks registraties. Zo waren er in januari goed 1.500. Het Planbureau verwachtte eind vorige maand dat het aantal bijkomende Oekraïense immigranten dit jaar tot 6.500 terugvalt.

De meerderheid van de tijdelijk beschermden zijn vrouwen (61 procent), en twee op de drie zijn volwassenen. Onder de meer dan 20.000 minderjarigen zijn ook 1.000 niet-begeleide minderjarigen. Van die groep niet-begeleide minderjarigen zijn 4 op de 5 ouder dan 12, maar een vijfde is dus jonger.

Het grote verschil tussen het aantal afgeleverde attesten van tijdelijke bescherming (65.200) en het aantal ingeschrevenen in het rijksregister (53.450) is te verklaren doordaat een deel van de Oekraïners zich na hun bescherming nooit bij een gemeente aanmeldde. 

Een deel van hen zal wellicht België verlaten hebben, een deel zal zich misschien wel in België gevestigd hebben, maar zich niet zijn gaan aanmelden bij de gemeente. Daarnaast zijn er reeds een aantal Oekraïners met tijdelijke bescherming die, na inschrijving, opnieuw geschrapt zijn uit het rijksregister. Het gaat om 6.067 mensen die om uiteenlopende redenen geschrapt zijn: ze keerden terug naar Oekraïne of vertrokken naar een ander land, of bleken bij woonstcontrole verdwenen.

Ruim drie kwart van de Oekraïners die het voorbije jaar in ons land zijn aangekomen, beschikten over opvang. Voor de ruim 16.000 anderen werden de diensten van Fedasil ingeschakeld om voor hen tijdelijke huisvesting te vinden, in afwachting van doorstroming naar de opvang die de verschillende gewesten organiseren, of andere huisvesting. 

De meesten van hen passeerden in de noodopvang Ariane in Sint-Lambrechts-Woluwe. De laatste maanden van 2022 zat die opvangplaats een tijdlang overvol, maar intussen is de situatie daar verbeterd, laten zowel Fedasil als Rode Kruis-Vlaanderen weten. De maximumcapaciteit in het centrum ligt op 1.050 mensen, en vandaag verblijven er ongeveer 900 mensen van wie er 230 uit Oekraïne komen.

De lagere instroom van vluchtelingen heeft geholpen om de situatie in Ariane onder controle te krijgen. De laatste weken doet nog 10 procent van wie aankomt beroep op Fedasil. Daarnaast stromen de Oekraïense vluchtelingen vanuit Ariane ook sneller door naar de opvang in de regio's. "Al blijft de huisvestingsproblematiek in ons land moeilijk, dat merken we ook bij de opvang van vluchtelingen uit andere regio's", zegt Fedasil-woordvoerder Benoit Mansy. Bij Rode Kruis-Vlaanderen is te horen dat bij de huidige Ariane-bewoners twee op de drie minder dan 30 dagen in het centrum verblijven. Enkele maanden geleden liep dat vaak op tot drie maanden, of nog langer.

De Fedasil-woordvoerder merkt nog op dat er vanuit de Oekraïense gemeenschap die al langer in ons land verblijft veel solidariteit bestaat om opvang te zoeken voor hun landgenoten.