De Vlaamse regering actualiseerde het Antidopingdecreet om het in lijn te brengen met de aangepaste WADA-code en de internationale standaarden 2021. Het nieuwe, zeer uitgebreide decreet verscheen vandaag in Het Staatsblad.Een bijbel voor alle sport- en controleartsen.

De Wereld Antidoping Code van het WADA (de Code) is immers gewijzigd en van kracht geworden op 1 januari 2021. Tegelijk zijn ook de herziene internationale Standaarden van het WADA in werking getreden op 1 januari 2021. Het geheel is echt een juridisch kluwen waarvan we enkele hoofdlijnen weergeven.

Vooreerst enkele begrippen:

• Een adaptief model (een wiskundig model dat is ontworpen om ongewone longitudinale resultaten van elitesporters op te sporen) berekent de waarschijnlijkheid van een longitudinaal profiel van waarden van markers, in de veronderstelling dat de elitesporter in kwestie zich in een normale fysiologische toestand bevindt.
• Een atleetpaspoortmanagementeenheid (APME), is namens de beheerder van het biologisch paspoort verantwoordelijk zijn voor het tijdige administratief beheer van het biologisch paspoort in het systeem ADAMS (Anti-Doping Administration & Management System).
• confirmatieprocedure: een analytische testprocedure die als doel heeft de aanwezigheid of, in voorkomend geval, de concentratie, ratio of score te bevestigen, of de exogene of endogene oorsprong van een of meer verboden stoffen, metabolieten van verboden stoffen of markers die wijzen op het gebruik van een verboden methode, in een monster vast te stellen.

Verder wordt het controlelaboratorium, de dopingcontroleur en de experts omschreven met hun  takenpakket, samen met de zogenaamde 'monsterafname-instantie'.

Een onaangekondigde dopingtest ziet er als volgt uit: een monsterneming die plaatsvindt zonder voorafgaande waarschuwing aan de sporter en waarbij de sporter continu onder chaperonnering blijft vanaf het moment van de kennisgeving tot en met het moment waarop hij het monster afstaat.

De verboden lijst is gebaseerd op de afweging van het WADA van de verboden stoffen en verboden methoden die in de verboden lijst worden opgenomen. Die afweging van het WADA en de indelen van stoffen in categorieën op de verboden lijst, de indeling van een stof als verboden op elk moment of enkel binnen wedstrijdverband, en de indeling van een stof of methode als specifieke stof, specifieke methode of misbruikstof is definitief. Ze kan niet door een sporter of andere persoon worden aangevochten. Dat met inbegrip van maar niet beperkt tot enige betwisting gebaseerd op een betwisting dat de stof of methode geen maskerende stof is of niet het potentieel heeft om de sportprestaties te verbeteren, geen risico voor de gezondheid oplevert of afbreuk zou doen aan de geest van de sport.

Uitzonderingen om therapeutische redenen

Het decreet bepaalt ook uitzonderingen om therapeutische redenen en beroepsprocedures.
Een verboden stof of een verboden methode voor therapeutische doeleinden wordt alleen verleend als de sporter kan aantonen dat aan elk van de volgende criteria, volgens een afweging van waarschijnlijkheid, voldaan is:
1° de verboden stof of verboden methode in kwestie is nodig om een medische toestand of aandoening te behandelen die vastgesteld is bij een medische diagnose, gestaafd met relevante klinische bewijsstukken. Dit criterium kan ook vervuld zijn als het gebruik van de verboden stof of de verboden methode onderdeel is van een noodzakelijk diagnostisch onderzoek in plaats van een eigenlijke behandeling;
2° het therapeutische gebruik van de verboden stof of verboden methode levert, naar een graad van waarschijnlijkheid, geen bijkomende verbetering van de prestaties op, buiten wat kan worden verwacht bij het herstel van de normale gezondheidstoestand als gevolg van de behandeling van de medische aandoening;
3° de toepassing van de verboden stof of de verboden methode in kwestie is een aangewezen behandeling voor de medische aandoening en er is geen toegelaten redelijk therapeutisch alternatief voor het gebruik van de verboden stof of de verboden methode in kwestie;
4° de noodzaak van het gebruik van de verboden stof of verboden methode is niet volledig of niet gedeeltelijk het gevolg van eerder gebruik zonder TTN (toestemming wegens therapeutische noodzaak), van een stof of methode die op het ogenblik van het gebruik verboden was.".

De minister kan bepalen dat in bepaalde sporten of sportdisciplines geen voorafgaande TTN kan aangevraagd worden, gebaseerd op de lage dopinggevoeligheid van de sport of sportdiscipline in kwestie. In dat geval kan de TTN-aanvraag altijd met terugwerkende kracht worden aangevraagd.

NADO Vlaanderen onderwerpt de erkende dopingcontroleurs jaarlijks aan een evaluatie.

• Experts moeten onder meer aan de volgende voorwaarden voldoen:
  als expert inzake de bloedmodule kennis hebben van klinische hematologie en laboratoriumhematologie, sportgeneeskunde of inspanningsfysiologie, van toepassing op bloeddoping;
  als expert inzake de steroïdenmodule: kennis hebben van labo-analyse van steroïden, steroïdendoping en metabolisme of klinische endocrinologie.

Dopingcontrole

De dopingcontrole verloopt onaangekondigd, tenzij in uitzonderlijke en te rechtvaardigen omstandigheden. De opdrachtgever, of de monsterafname-instantie als die verschillende is van de opdrachtgever, en de dopingcontroleur en chaperons maken de beslissing van de aanwijzing van de sporters die aan monsterneming worden onderworpen vóór de monsterneming alleen bekend aan de personen die daarvan op de hoogte moeten zijn om de monsterneming uit te voeren. 
Als de sporter weigert een oproeping te ondertekenen of de oproeping omzeilt, informeert de dopingcontroleur of chaperon, als dat mogelijk is, de sporter over de gevolgen van een verzuim van naleving, en brengt in voorkomend geval de chaperon in kwestie de dopingcontroleur op de hoogte van alle relevante feiten. Als het mogelijk is, zet de dopingcontroleur de monsterneming voort. De dopingcontroleur brengt met een gedetailleerd verslag de opdrachtgever op de hoogte van het mogelijke verzuim van naleving. De opdrachtgever onderzoekt het mogelijke verzuim van naleving.

Uitzonderingen onmiddellijke melding

Bij een dopingcontrole binnen wedstrijdverband kan het zich niet onmiddellijk aanmelden in of het tijdelijk verlaten van het dopingcontrolestation worden toegestaan voor al de volgende activiteiten:
1° deelname aan een uitreikingsceremonie;
2° het vervullen van mediaverplichtingen;
3° deelname aan verdere wedstrijden;
4° uitvoeren van een warm-down;
5° krijgen van noodzakelijke medische verzorging;
6° vinden of lokaliseren van een persoon die de sporter bijstaat, of van een tolk;
7° halen van een officieel identificatiebewijs met foto;
8° andere redelijke omstandigheden die de dopingcontroleur bepaalt, met inachtneming van eventuele instructies van de opdrachtgever.
Bij een dopingcontrole buiten wedstrijdverband kan het niet onmiddellijk aanmelden in of het tijdelijk verlaten van het dopingcontrolestation worden toegestaan voor al de volgende activiteiten:
1° vinden of lokaliseren van een persoon die de sporter bijstaat;
2° afwerken van de trainingssessie;
3° krijgen van noodzakelijke medische verzorging;
4° halen van een officieel identificatiebewijs met foto;
5° andere redelijke omstandigheden die de dopingcontroleur bepaalt, met inachtneming van eventuele instructies van de opdrachtgever.

Een dopingcontroleur of chaperon weigert een verzoek tot uitstel van een sporter als de sporter tijdens dat uitstel niet onder permanent toezicht kan blijven.

Als de sporter de aanmelding bij het dopingcontrolestation uitstelt zonder toestemming of verzuimt onder permanent toezicht te blijven van de dopingcontroleur of een chaperon, maar toch nog vóór het vertrek van de dopingcontroleur aankomt aan het dopingcontrolestation, rapporteert de dopingcontroleur een mogelijk verzuim van naleving aan de opdrachtgever die het mogelijke verzuim van naleving onderzoekt, en beslist de dopingcontroleur of hij de monsterneming bij de sporter voortzet.
Als het dopingcontroleteam enige andere omstandigheid opmerkt die de monsterneming zou kunnen compromitteren, wordt die gerapporteerd aan en genoteerd door de dopingcontroleur. De dopingcontroleur overweegt een bijkomend monster bij de sporter af te nemen als hij dat gepast acht.

De opdrachtgever en de dopingcontroleur kunnen voor sporters met een handicap aanpassingen aan de monsterafnameprocedure toestaan als die door de omstandigheden nodig zijn voor zover ze de identiteit, veiligheid en integriteit van het monster niet in het gedrang brengen.

Monsterneming

Alle aspecten van notificatie en monsterneming verlopen volgens de standaardprocedures, tenzij aanpassingen nodig zijn omdat de sporter minderjarig is.

Een vertegenwoordiger van de sporter heeft het recht aanwezig zijn tijdens het afleveren van het monster, en mag daarbij de dopingcontroleur of chaperon observeren die toezicht houdt op het afscheiden van de urine, en observeert zelf niet rechtstreeks het afscheiden van de urine tenzij de minderjarige sporter daarom verzoekt. De vertegenwoordiger van de dopingcontroleur of chaperon observeert enkel de dopingcontroleur of chaperon en observeert het afscheiden van de urine niet rechtstreeks.

Het monsterafnamemateriaal bevat de nodige waarborgen die de unieke identificatie en integriteit van een monster, zowel een A- als een B-monster, garanderen, en is bestand tegen knoeien met het monster of manipulatie van buitenaf van het monster. Monsterafnamemateriaal bevat een of meer belemmeringen om het monster na verzegeling te openen, waarbij, als die mechanismen van belemmering verbroken, afwezig of op een andere manier aangetast zijn, het voldoende visueel vast te stellen is dat er met het monsterafnamematerieel geknoeid is of dat er geprobeerd is om met het monsterafnamemateriaal te knoeien.
Monsterafnamemateriaal voor urinemonsters en bloedmonsters voldoet onder meer aan de volgende vereisten: een uniek nummeringssysteem, een verzegelingssysteem dat bestand is tegen knoeien; de nodige waarborgen dat de identiteit van de sporter niet blijkt uit het monsterafnamemateriaal zelf; het bevat de nodige waarborgen dat het monsterafnamemateriaal schoon en verzegeld is vóór het gebruik door de sporter; het is vervaardigd onder de internationaal erkende ISO 9001-certificeringproces dat kwaliteitscontrolebeheersystemen omvat.

Afwijkend resultaat

Ook voor de opvolging van een afwijkend resultaat zijn strikte procedures omschreven en vastgelegd. Dat geldt ook voor mogelijke schorsingen.

De kosten van een analyse van het B-monster worden voldaan door de partij die de analyse aanvraagt. Als de sporter de analyse van het B-monster aanvraagt en het resultaat van de analyse van het B-monster het afwijkende analyseresultaat bevestigt, zijn de kosten definitief voor de sporter. Als de analyse van het B-monter het afwijkende analyseresultaat niet bevestigt, betaalt NADO Vlaanderen de kosten van de analyse aan de sporter.

Dit besluit treedt met terugwerkende kracht in werking op 1 januari 2022.