De Europese Commissie heeft haar aanbestedingsproces voor de aankoop van coronavaccins onvoldoende onderzocht. Tot die conclusie komt de Europese Rekenkamer in een nieuw rapport. De Commissie wordt onder meer gevraagd de Europese aanpak van aanbestedingen in het kader van een pandemie aan een stresstest te onderwerpen, "zodat de EU zo nodig in de toekomst beter voorbereid is".

De Rekenkamer besliste op eigen houtje om het aankoopbeleid van de Commissie en de EU-lidstaten ten aanzien van COVID-19-vaccins te onderzoeken. "De vraag of die vaccins doeltreffend werden aangekocht, is zeer relevant", zegt Joëlle Elvinger, die in naam van de ERK het rapport opstelde. "Onze bevindingen dienen als bijdrage tot de verdere ontwikkeling van de paraatheid en de responscapaciteit van de EU op het gebied van pandemieën."

Het was de Commissie die namens de lidstaten de onderhandelingen voerde voor de aankoop van coronavaccins - de eerste keer dat ze zoiets deed. Haar aanbestedingsproces ging midden 2020 van start, tegen november 2021 had ze voor 71 miljard euro aan contracten ondertekend voor de aankoop van maximaal 4,6 miljard vaccindoses. De meeste zijn aankoopovereenkomsten, waarbij de Commissie het ontwikkelingsrisico van een vaccin met de producent deelt en de hogere productiecapaciteit financieel ondersteunt.

De Rekenkamer wijst erop dat de Commissie in de eerste helft van 2021 met "uitdagende leveringstekorten" kampte bij twee producenten: AstraZeneca en Janssen. Het eerste bedrijf werd daarvoor door de Commissie voor de rechter gedaagd, omdat ze verder over weinig tot geen contractuele hefbomen beschikte om onderbrekingen in de leveringen aan te pakken. Bovendien had de Commissie de uitdagingen in verband met de productie en levering van vaccins pas na de ondertekening van het grootste deel van de contracten volledig geanalyseerd.

De Rekenkamer stelt vast dat de Commissie haar volledige aanbestedingsproces nog niet heeft geanalyseerd om mogelijke verbeteringen door te voeren. Ze raadt haar daarom aan het aanbestedingssysteem aan stresstesten en andere simulaties te onderwerpen en richtsnoeren op te stellen voor toekomstige onderhandelingsteams, "zodat de EU zo nodig in de toekomst beter voorbereid is".